Twijfel

Als je het ruim neemt, en waarom zouden we dat niet doen, ben ik door mijn (afgeronde) studie criminologie aan de Vrije Universiteit (mei 1987, als ik het me goed herinner) wetenschapper geworden. Of, denk ik nu, ben ik alleen maar doctorandus Criminologie, en moet je om wetenschapper te zijn, doorgeleerd hebben en geregeld gepubliceerd en serieus genomen door andere criminologen en en en…?

Goed, ik neem het minder ruim. 

Ik ben geen wetenschapper. En wat ben ik daar de afgelopen tijd blij om. Omdat ‘wetenschappelijke bevindingen ook maar een mening zijn’, volgens allerlei types die een ruim stemvolume (op sociale, a-sociale en ouderwetse media) combineren met een gebrek aan kennis, sociaal gevoel, feitenkennis en empathie. En omdat je als wetenschapper steeds vaker wordt meegezogen in het soort gesprekken en discussies waarin je, stel ik me zo voor, net zoveel zin hebt als ik in een lange avond en nacht in een ‘feestcafé’ stampvol gevuld met mensen die er wel zin in hebben, en dat vocaal luid laten merken ook, heel luid, en dat moet ook wel, want anders komen ze niet over die gezellige zanger iets verderop heen…IK WIL DIE HANDJES ZIEN! Ik heb geen zin, ik wil geen handjes zien, ik wil niet door iemand in mijn gehoorbuis bebruld en bespuugd worden en ik wil vooral gewoon naar huis. Zo, denk ik, voelt de klimaatwetenschapper zich, als voor de zoveelste keer politici en andere mensen die betaald worden om een mening te hebben er met zijn/haar onderzoeksresultaten en woorden vandoor gaan, dan wel om ze te verdraaien, dan wel om ze onderuit te halen op grond van argumenten die inhoudelijk ongeveer even geldig zijn als de teksten van bovengenoemde feestcafé-vocalist.

Dat is al erg genoeg, dat je je moet verdedigen tegen mensen die duidelijk geen idee hebben waar ze over praten, maar erger nog vind ik dat het een systeem is, een bewuste manier van redeneren en mening-verspreiden en politiek bedrijven ook. Zoals Jaap Tielbeke afgelopen week in een artikel in de onvolprezen Groene Amsterdammer duidelijk maakte: het is een tactiek, het is een manier om je eigen ongelijk te gebruiken om in een underdogpositie te komen. Hoe dat werkt: degenen met de mening die je niet bevalt (bijvoorbeeld die ruim 97% van de klimaatwetenschappers wereldwijd) zet je neer als de dominante groep. Je brengt daar onzin tegenin, bijvoorbeeld bedacht door mensen die nog geen temperatuurgrafiek van een weerbericht kunnen onderscheiden, dan wel door wetenschappers die betaald door belanghebbenden (de fossiele industrie, Big Oil en Big Coal, u kent ze wel) een geheel eigen versie van de werkelijkheid delen. En dan – belangrijke stap – maak je op hoge toon duidelijk dat je deze woorden, meningen, resultaten nooit in de ‘mainstream media’ hoort, en dat dat dus het bewijs is dat de dominante groep (‘elite’ mag ook, zelfs ‘links’ duikt geregeld op) het voor het zeggen heeft. En de waarheid achterhoudt.

De reden dat deze bij elkaar bedachte meningen en resultaten geen aandacht krijgen – nee, zouden moeten krijgen; veel media geven er wel ruimte aan om fair and balancedte blijven – heeft niks met dominantie of elite te maken, maar met het feit dat het volledige en volslagen onzin is. Gelul met een kaftje, geruststellende woorden over lekker doorvliegen, -eten en -produceren terwijl de aarde (geregeld letterlijk) in brand staat. Onzin, minimaal, gevaarlijk wellicht ook.

Klimaatwetenschapper Micheal E Mann, aangehaald in dat artikel in de Groene, twitterde onlangs: ‘de grootste prestatie van klimaatontkenners is dat ze de wetenschappelijke gemeenschap in de val lokken om tijd, energie en middelen te verspillen aan een marginaal groepje dat zich toch niet laat overtuigen’. Ik denk dat dat de spijker op zijn/haar kop is, maar ik maak me ook zorgen: als media erin mee blijven gaan, als politici er aandacht aan besteden of erger (Klaas Dijkhoff! Annie Schreijer-Pierik!!) wordt er twijfel gezaaid. Twijfel bij mensen die het natuurlijk niet allemaal volledig kunnen begrijpen (temperatuurgrafieken, CO2-uitstoot, het verband tussen vleesconsumptie en smeltende gletsjers), mensen die zekerheid zoeken over wat er aan de hand is, en wat we daaraan gaan doen. Zekerheid die, inderdaad, van wetenschappers kan en moet komen. En wellicht is het ook om die reden wel goed dat ik geen wetenschapper ben.