Natuurlijk willen we allemaal dat ene mooi kiekje van onszelf, en misschien hebben we daar met enige schaamte zelfs wel een selfiestick voor over. Sommigen gaan echter wel héél ver voor het maken van de perfecte selfies en bekopen dat met de dood.
Het Poolse stel dat van een klif viel terwijl hun twee kleine kinderen toekeken. De man in Rusland die de pin uit een granaat haalde, een selfie maakte maar zichzelf vervolgens ongepland opblies. Of de Mexicaanse man die een pistool tegen zijn hoofd zette, en tijdens het fotograferen per ongeluk ook de trekker overhaalde. De incidenten klinken bijna ongeloofwaardig, maar het is maar een kleine greep uit talloze soortgelijke gevallen. Uit een recent onderzoek van Journal of Medicine and Primary Careblijkt dat de afgelopen zeven jaar maar liefst 259 selfiemakers het loodje legden.
Online zelfrepresentatie
Mediapsycholoog Jolanda Veldhuis (Vrije Universiteit Amsterdam) zag deze week nog een video van zo’n tragisch ongeval. “In Azië maakte een vrouw op haar balkon een selfie, maar valt vervolgens van twintig hoog naar beneden. Het is tragisch. Het ene moment sta je naar je telefoon te glimlachen, één windvlaag en je bent er niet meer. Je kunt je foto niet eens meer plaatsen.”
Veldhuis doet samen met collega’s onderzoek naar online zelfrepresentatie. Ze onderzoekt hoe mensen zich online neerzetten en wat de relatie is tussen selfies plaatsen en iemands zelfbeeld. Volgens haar gaat het selfieplaatsers voornamelijk om de identiteit die zij online neerzetten. “Met selfies kunnen mensen verschillende identiteiten uitproberen in hun online netwerk, en nagaan wat de reacties van anderen daarop zijn. Ons onderzoek richt zich niet op kilfies. Als we verder denken vanuit het selfie-onderzoek, lijken bij zo’n kilfie de makers met zo’n uitdagende foto vooral een stoere versie van zichzelf neer te willen zetten. Een kilfie kun je dus eigenlijk zien als een ernstig uit de hand gelopen selfie.”
Selfieloze zone
In het Amerikaanse Yosemitepark lopen selfies wel erg vaak uit de hand. Veldhuis denkt dat het plaatsen van waarschuwingen bij zulke hotspots absoluut uitkomst kan bieden. Maar is het niet een kwestie van eigen verantwoordelijkheid? “Bij zo’n val van een balkon zou je kunnen zeggen van wel. Maar als er hotspots bestaan waar selfiemakers regelmatig te pletter vallen. Waarom zou je daar dan geen waarschuwing plaatsen in de hoop dat mensen zich er meer bewust van zijn?”
Beweegredenen
Het fenomeen van de kilfies werpt de vraag op die ook geldt voor selfiemakers in het algemeen: wat bezielt selfiemakers nu echt? Wat is de impact op ons lichaamsbeeld sinds onze smartphones en de vele applicaties om jezelf te bewerken? Daarover boog Veldhuis zich de afgelopen tijd samen met haar collega’s.
“Je zou denken dat het maken van selfies zelfvertrouwen juist niet in de hand werkt. Want je bent toch weer bezig met het lijf en objectiveert het, zoals modebladen ook doen. Toch plaatsen zowel mensen die hun lichaam als object zien, als mensen die wél tevreden met hun lichaam zijn selfies. Het lijkt er dus op dat selfies plaatsen mensen ook juist kan empoweren. Ze plaatsen namelijk een idealere versie van zichzelf online en anderen zien dat. Kortom het is dus misschien niet alleen maar slecht voor je. Ons onderzoek richt zich dan ook op het uitdiepen van deze relaties. Ook kijken we naar de invloed van reacties en likes hierbij.”
Spiegelbeeld
“Wat we ook concludeerden is dat voordat een selfie online staat er maar liefst 20 minuten aan vooraf gaan.” Het proces blijkt een kwestie van een aantal selfies nemen, de juiste selecteren, die bewerken en online plaatsen met onderschrift. Het vele bewerken vindt Veldhuis opvallend, want wat voor gevolgen heeft dat voor je zelfbeeld?
“Het is zo makkelijk om met één druk op de knop jezelf te bewerken. Je ogen iets groter, een gladdere huid of je gezicht slanker. In hoeverre weten mensen nog hoe ze er echt uitzien? Wij concludeerden in een experiment dat proefpersonen niet eens meer wisten of de onbewerkte of bewerkte foto echt was. Ik ben dan wel benieuwd: schrik je dan niet als je ‘s ochtends weer in de spiegel kijkt?”
