Een van de weinige Nederlanders die niet verbaasd waren over de Amerikaanse verkiezingsuitslag is Operations Director bij Jacobs Douwe Egberts. Maar Koen Petersen had het voorspeld: Clinton de meeste stemmen, Trump de meeste kiesmannen en dus de winst. Duidelijk: de VU-alumnus politicologie en na een UvA-studie ook Amerikanist, heeft er verstand van. Als Amerika-watcher zat hij in de verkiezingsnacht live bij RTL Nieuws en schreef hij de boeken Einddoel Witte Huis en Showtime!.

Dat je bij Jacobs Douwe Egberts werkt, lijkt ver van je achtergrond en andere werk af te staan. “Koffie is natuurlijk ook maatschappelijk relevant, haha – als je ziet hoe veel ervan gedronken wordt. Maar serieus: tussen het bedrijfsleven en de politiek zijn best veel parallellen te trekken. Hoe mensen met elkaar en met macht en invloed omgaan. Hoe je anderen zo ver krijgt dat ze willen wat jij wilt. Hoe je niet snel moet opgeven.

“Na mijn afstuderen wilde ik rijksambtenaar worden, maar vanwege positieve discriminatie werd je als witte man niet toegelaten. Bij Procter & Gamble kon ik wel trainee worden. Ze namen mensen aan met elke academische achtergrond, als je er maar iets maatschappelijks bij had gedaan. Ik was landelijk voorzitter geweest van de JOVD. Ik kwam in de groep met een dierenarts en iemand die conservatorium had gedaan. Nu ben ik verantwoordelijk voor het operationele gedeelte van Jacobs Douwe Egberts, waaronder het plaatsen van koffieautomaten bij bedrijven, ministeries en universiteiten.”

Waar word je rijker van, het bedrijfsleven of het schrijverschap? “99,5 procent van mijn geld verdien ik bij mijn vaste baan. En de 0,5 procent inkomsten die ik uit boeken genereer, laat ik direct overmaken naar het Nationaal Fonds Kinderhulp. Dat helpt kinderen uit achterstandsgezinnen om toch een normaal leven te leiden. Het fonds financiert bijvoorbeeld een tweedehands fiets voor ze, of een tweedehands laptop die ze voor school kunnen gebruiken. Dat vind ik heel belangrijk: dat alle kinderen gelijke kansen krijgen.”

Hoe komt het dat jij de winst van Donald Trump zag aankomen? “Niet dankzij de media in elk geval, die waren enorm pro-Clinton. Ook de Nederlandse grote kranten waren vreselijk bevooroordeeld. Een objectieve weergave van de Amerikaanse politiek ontbreekt vaak in de media. Ik erger me aan fanclubgedrag van analisten op tv en in de krant. Ik zag bijvoorbeeld een klakkeloos citaat van een hoogleraar die zeker wist dat Clinton ging winnen. Ik dacht: dit is geen wetenschap, het is feitenvrij geklets. Ik haalde mijn informatie onder meer uit de resultaten van een grote enquête die in de VS aangeeft of mensen vinden dat het land op het goede of verkeerde spoor zit. Veel Amerikanen blijken zich behoorlijk down and out te voelen.

‘Ik ben blij dat ik zelf niet hoefde te stemmen, want ik had het echt niet geweten’

“In de VS geloven veel mensen in de American Dream: een betere toekomst voor jezelf en de volgende generatie. Die droom probeerde Obama in vervulling te laten gaan. Maar heel veel Amerikanen voelden zich door hem gepasseerd. Vooral op het platteland: ik reisde deze zomer door het heart land van de VS: Iowa, Kansas, Nebraska en Missouri. Ik zag de armoede daar, de verpaupering. Het onderwijs is er slecht, mensen hebben drie banen en komen daarmee nauwelijks rond. Ook al staan mensen niet volledig achter hem, Trump belooft een koerswijziging en daardoor biedt hij hoop. Bovendien: hij voelt voor de arbeidersklasse als één van hen. Natuurlijk, hij is ontzettend rijk, en dat is in Amerika een bewijs van succes. Maar tegelijkertijd zit hij in het baseballstadion, terwijl Clinton naar de opera gaat.”

Had je zelf een voorkeur? “Nee, als Amerika-watcher wil ik een puur beschouwende rol hebben. Los daarvan ben ik blij dat ik niet zelf hoefde te stemmen, want ik had het echt niet geweten. Nu Trump heeft gewonnen, vind ik het heel spannend om te kijken wat er gebeurt. Ik durf wel te voorspellen wat er níet gebeurt: de hel zal niet losbreken, de Derde Wereldoorlog zal niet uitbreken. Maar of het per saldo een verbetering of een verslechtering is, dat kunnen we over vier jaar pas zien. En dan zijn er wederom verkiezingen. Wat dat betreft is de Brexit veel definitiever. Bij de Amerikaanse president zit tenminste een bonnetje: ‘Mag over 4 jaar worden geruild.’”

‘Bij de Amerikaanse president zit tenminste een bonnetje: Mag over 4 jaar worden geruild’

Waarom politicologie aan de VU? “Politicologie was voor mij een logische keuze. Ik kom uit een apolitieke omgeving, maar werd uit eigen interesse lid van de JOVD, de liberale jongerenorganisatie. Ik vond het er in eerste instantie nogal pompeus en potsierlijk aan toe gaan, maar ik ben wel zo calvinistisch opgevoed dat ik dingen waaraan ik begin ook afmaak. En toen bleek ik het nog leuk te vinden ook. Voor de VU koos ik omdat de universiteit op mij een degelijke indruk maakte. Aan de UvA zag iedereen er wat pluizig uit, terwijl het praatje over politicologie op de open dag van de VU werd gegeven door iemand in een keurige corduroy broek en lamswollen trui, met een pijp in zijn mond. Dat vond ik toen belangrijk.”

Maakte de VU het keurige corduroy-imago waar? “Nou, ik heb een prima studententijd gehad, maar ik had wel wat meer motivatie bij mijn medestudenten verwacht. Het beeld dat ik had, van nachtenlange discussies voeren, moest ik bijstellen. De studie was bovendien niet heel intensief, ik had wel wat meer diepgang gewild. Maar al met al kijk ik terug op mooie jaren. Nog belangrijker dan het kiezen van studie of universiteit vond ik het kiezen van de juiste stad. En dat was zonder twijfel Amsterdam. Ik ben in Haarlem opgegroeid, maar mijn grootouders woonden 50 meter van het café waar we nu zitten, dus ik kende Amsterdam al uit mijn jeugd. Aan de hand van opa en oma naar de sigarenboer, de bakker, de slager…”

Was je altijd al gefascineerd door de VS? “Eigenlijk is die interesse meer uit noodzaak ontstaan. Ik bezocht vaak de VU Boekhandel, wilde veel lezen over politiek, en het aanbod van goede Amerikaanse boeken over politiek was nu eenmaal groter. Daar bestaat een veel langere traditie van biografieën en memoires. Wat ook meespeelde, was een studiereis die we als politicologiestudenten maakten naar Washington en New York. Ontzettend fascinerend. We kwamen op plekken die je als toerist niet gauw ziet: de ambassade, de VN. Dat was mijn eerste échte kennismaking met de VS.

‘Goed te horen dat je het ver hebt geschopt, in ieder geval in geografisch opzicht’

“Grappig genoeg woonde ik jaren later een tijd in New York, toen ik voor Reed Elsevier werkte, en vanuit mijn huis keek ik uit op het hotel waarin we destijds hadden gelogeerd. Dat mailde ik mijn oude professor, Hans van den Heuvel, met wie ik goed contact had. Ik kreeg direct een mailtje terug: ‘Goed te horen dat je het ver hebt geschopt, in ieder geval in geografisch opzicht.’”

Wat zou je graag willen doen de komende tijd? “Ik zou graag een boek schrijven dat echt impact heeft op de manier waarop mensen de wereld inkijken. Een boek dat een impuls geeft aan het maatschappelijk debat. Maar de Amerikaanse verkiezingen en mijn werk bij Jacobs Douwe Egberts zorgen ervoor dat ik daarvoor even geen tijd heb. Om op goede ideeën te komen moet je toch even rustig achteroverleunen met een sigaar.”

Drie dingen om op te letten bij de inauguratie van Trump op 20 januari

> De route naar Het Witte Huis. “Trump wil anders zijn dan zijn voorgangers, dus het zal mij niet verbazen als hij bijvoorbeeld op de dag zelf vanuit New York komt overvliegen in zijn privévliegtuig, in plaats van daags van tevoren al in het officiële gastenverblijf van Het Witte Huis te arriveren.”

> De kerk waar hij de eed aflegt. “De meeste presidenten zijn uitgesproken christelijk, maar Trump staat niet bepaald bekend als posterboy van een religieus leven. Voor een groot deel van zijn achterban is het geloof wel belangrijk, dus hij zal aandacht besteden aan de keuze van de kerk.”

> De inaugurele rede. “Tot nu toe hebben we wel allemaal losse flodders van Trump gehoord, maar een goed doortimmerd vierjarenplan ontbreekt nog grotendeels. Uit de keuze voor zijn ministers kunnen we al iets over zijn strategie opmaken, maar in deze rede kan hij zijn plannen uitgebreider uiteenzetten.”