De Maagdenhuisbezettingen van de UvA zijn beroemd, maar ook op de VU bezette een flinke groep studenten in 1969 het VU-bestuursgebouw, destijds het Provisorium. Marius Ernsting (foto) kijkt terug en vertelt hoe na een vergadering met de onwrikbare VUvereniging de maat vol was. ‘De discussie van toen is opeens terug. Alweer bepaalt je sociale klasse of je gaat studeren.’

“De onvrede onder studenten in die tijd had te maken met de toegankelijkheid van de universiteit. Bijna niemand uit de arbeidersklasse stroomde in, en als je dat wel deed, was er geen ondersteuning, je hoorde er niet bij en dat was een psychologische belemmering om te gaan studeren.” Aan het woord is Marius Ernsting, eind jaren zestig student politieke wetenschappen en later CPN- en GroenLinks-politicus en bestuurder. Zelf komt hij uit een tuindersgezin. “Ik had het geluk dat mijn oudste broer me was voorgegaan.”

Zeeuwse klederdracht

Ernsting staat op de foto bij dit artikel: zijn doordringende blik is wel vergeleken met die van VU-stichter Abraham Kuyper. De foto is gemaakt op een VU-dag in Assen: met een groep studenten bezocht Ernsting daar de vergadering van de VUvereniging. “Die vereniging was de baas van de VU, wij waren met tachtig studenten lid geworden in de hoop invloed te kunnen uitoefenen op het beleid. Maar de leden kwamen vooral bij elkaar voor de preek en het zingen. Er waren mensen bij in Zeeuwse klederdracht, kun je het je voorstellen? Wij wilden het over de begroting hebben, en de samenwerking met de Zuid-Afrikaanse universiteit van Potsjefstroom.”

‘Gaan we nog bezetten of niet?’

De vereniging hield een stemming en daar kwam uit dat de aanwezigheid van de studenten ongewenst was. “Terug uit Assen werden we onthaald door 200 kameraden. Tijdens onze vergadering in een grote collegezaal stond er iemand op, het duurde hem te lang, hij riep: ‘Gaan we nog bezetten of niet?’ Daarop drongen we het Provisorium binnen.

“Er ontstond meteen een soort leiding, er kwam een vergadering, een bezettingsraad, het was geen anarchistisch gebeuren. Daarvoor ging het ook te snel: na vier uur kwam de politie. Om het gebouw stond een hele ring van onze mensen, via hen gaven we briefjes door. Maar midden in de nacht werden we uit het gebouw gesleept.

Wij waren verloren schapen

“Het college van directeuren had aangifte tegen ons gedaan, maar de volgende ochtend kwamen we al vrij. Een bestuurder had spijt gekregen, de zaak werd geseponeerd. In gereformeerde kring keek men ook naar ons als verdwaalde schapen die weer welkom waren bij de kudde.

“Onze actie had uiteindelijk wel effect. Bij faculteiten kwamen commissies waarin staf en studenten inspraak kregen bij benoemingen. Tot 1972 zijn nog diverse faculteiten bezet, het was een sneeuwbaleffect. Er ontstonden studentenpartijen.” Op de VU waren de studentenprotesten heftiger dan elders, omdat de studenten daar niet alleen wilden afrekenen met wat Ernsting een “absurd kastensysteem” binnen de universiteit noemt, maar ook met de inconsequentie waarmee de VU haar gereformeerde achtergrond tot uitdrukking bracht: “Wel de colleges openen met gebed en tegelijk samenwerken met een apartheids-universiteit in Zuid Afrika. Ook het benoemingsbeleid, dat zich afspeelde binnen het eng-gereformeerde kringetje was een steen des aanstoots.”

Ernsting kijkt tevreden terug op de acties van toen. “Ze droegen eraan bij dat het hoger onderwijs veel toegankelijker werd. Helaas is de discussie nu opeens terug: ook nu weer gaan kinderen uit lagere sociale klassen met laag opgeleide ouders na de basisschool vanzelfsprekend naar de lagere vervolgopleidingen. Alweer bepaalt je sociale klasse of je gaat studeren.”

> Was jij erbij in 1969, of studeerde je op de VU in die tijd en dacht je er héél anders over dan de bezetters? Reageer hieronder, we brengen graag verschillende gezichtspunten bij elkaar.

FILMPJE INVOEGEN

Film van Laura Kemp, met gesprekken Elco Brinkman, Tineke van de Klinkenberg en Marius Ernsting, gelardeerd met mooie historische beelden.

> Meer achtergrond over de studentenprotesten staat in het Geheugen van de VU.

> In zijn boek Gedonder in de sociale vertelt historicus Peter Bak het vaak turbulente verhaal van de faculteit sociale wetenschappen van de VU. De faculteit zag het licht in 1963 en werd vijf jaar later, na de studentenopstand in Parijs, meegevoerd in de revolutionaire maalstroom die de Nederlandse universiteiten tot midden jaren zeventig in beroering zou brengen.