Susanne Duijvestein (33) was vanaf haar 19e werkzaam bij de Rabobank. Twee jaar geleden gooide ze het roer om en werd ze begrafenisondernemer. Haar missie? De uitvaartwereld veranderen: „De tijd van koffie met cake is voorgoed voorbij.”

Wat vindt u van de uitvaartwereld?

„Commercie bepaalt hoe uitvaarten eruitzien en dat hebben we niet door. De mensen die het werk uitvoeren hebben ongetwijfeld goede bedoelingen, maar het systeem zelf is ziek. Waar een uitvaart vroeger door een gemeenschap werd vormgegeven, is onze cultuur van afscheid nemen tegenwoordig ‘overgeprofessionaliseerd’. Alles wordt uit handen genomen en achter gesloten deuren door professionals uitgevoerd. Met bijbehorende extreme bedragen." 

„Het werk is geen rocket-science, maar er wordt heel geheimzinnig over gedaan. Als je een uitvaart zelf zou willen regelen - wat met wat organisatietalent prima kan - stuit je op muren als ‘we werken alleen met uitvaartondernemers’. Ook dwingen de op winst gerichte verdienmodellen richting gestandaardiseerde uitvaarten. Ik zie liever persoonlijke uitvaarten, die écht bij de overledene passen.”

Waarin uit zich dat?

„Er wordt door dit commerciële systeem misbruik gemaakt van mensen die kwetsbaar zijn omdat ze net een dierbare zijn verloren. In de verzekeringspolis staat dan bijvoorbeeld dat men een bepaald nummer na overlijden moeten bellen. Voor je het weet zit iemand vast aan een uitvaartonderneming. Er zijn veel verborgen belangen bij die grote maatschappijen, zoals dat ze dwingen tot eigen locaties en producten. Gevalletje: ‘Wij van Wc-eend adviseren Wc-eend.’” 

„Een kist met 200 procent marge is niet vreemd."

„Er zijn meer van zulke perverse prikkels: eigenaren van uitvaartondernemingen die een belang hebben bij de verkoop van bepaalde kisten vanwege hun marge. Een kist met 200 procent marge is dan niet vreemd. Een ander voorbeeld is dat sommige ondernemingen hebben geïnvesteerd in dure koelsystemen om een overleden lichaam te koelen. Deze investering willen ze er wel uithalen natuurlijk, dus adviseren ze deze. Terwijl er veel prettigere en duurzame alternatieven beschikbaar zijn. Zoals Bio sac - een conserveringstechniek zonder koeling - waardoor het lichaam niet zo akelig koud wordt."

Hoe doet u dat anders?

„Mijn verdienmodel is eerlijker. Bij mij betaal je alleen voor mijn begeleiding: mijn uren. Verder is alles tegen inkoopprijs. Dat vind ik eerlijker.”

Hoe is de uitvaartwereld aan het veranderen?

„Er is steeds meer aandacht voor schoonheid en smaak. De tijd van koffie en cake is voorbij. Indische buffetten, champagne, foodtrucks: ik zie het allemaal voorbijkomen. Het is maar net wat bij de overledene past. Ook kunnen we binnenkort uit duurzamere alternatieven voor cremeren of begraven kiezen. Bij watercrematie wordt het lichaam bijvoorbeeld scheikundig opgelost, met bijna geen CO2-uitstoot." 

„Bij humusatie vergaat het lichaam in een composthoop."

„Zelf vind ik ecologische manieren interessant. Bij humusatie vergaat het lichaam in een composthoop. Een kringloop; zoals het in de natuur bedoeld is. Het lijkt alsof we onze cultuur van de dood en afscheid nemen weer terug eisen van de industrie. Dat vind ik antropologisch gezien de allermooiste ontwikkeling.”

Hoe kwam u in deze wereld terecht?

„Het was heel intuïtief en kwam uit het niets. Wel heb ik altijd veel gehad met de dood. Het was ook onderdeel van mijn studie Bestuurs- en Organisatiewetenschap. Daar leerde ik analyseren hoe het veld eruitziet en wat is er nodig is om een branche in transitie te brengen. De toekomst van de uitvaartwereld was niet toekomstbestendig en ik dacht: daar moet ik iets mee.”

„Ik ben sinds ik met de dood werk meer met het leven bezig.

Wat is er zo mooi aan uw baan?

„Het meest bijzondere is dat ik heel dichtbij mensen mag komen. Doordat we samen een intens proces doormaken, maak ik contact op een heel diep niveau. Mensen die voorheen wildvreemden waren, voelen ineens als familieleden. Ik heb een plekje in hun hart gekregen en zij in het mijne.”

Hoe heeft dit werk u veranderd?

„Ik ben sinds ik met de dood werk meer met het leven bezig. Het zijn elke keer weer levenslessen. Soms doen zich verdrietige familiesituaties voor met spijt. Dat zorgt ervoor dat ikzelf vervelende situaties met mijn naasten gelijk uitpraat. Ook leer ik dat het zo belangrijk is om belangrijke dingen in het leven te markeren. Vier de liefde, geef een feest en sta stil bij gebeurtenissen zoals het moederschap. 

Wat raadt u mensen aan bij het plannen van hun eigen begrafenis of crematie?

„Stel je viert volgend jaar je verjaardag en je mag helemaal uitpakken. Hoe zou dat eruitzien? Wat is dé verjaardag van je leven? Niemand kiest dan voor een crematorium. Als je zo denkt gaat er een wereld voor je open. Laatst moest ik de begrafenis van een jonge twintiger regelen. Hij was veel te vroeg uit het leven gerukt, middenin een levensfase die nog ging over avontuur en feesten. Daarom eindigde zijn uitvaart in één groot feest in een club. Het was een eerbetoon aan wie hij was en hoe zijn vrienden hem herinnerden. Het klopte.”