Als bedrijfseconoom verdiende hij flink. Maar het klopte niet. Rolf Schrama besefte dat hij zijn handicap aan het overschreeuwen was. Hij nam ontslag, werd paralympisch zeiler en daarna professioneel spreker. ‘Een universitaire titel is in zekere zin een last.’

Hij woont idyllisch, pal aan het water in West-Graftdijk. ‘Kijk, daar ligt mijn oude reddingsboot.’ Rolf Schrama wijst naar buiten. ‘Ik heb nu geen zeilboot meer, maar zo kan ik toch nog af en toe het water op.’

Tot krap een jaar geleden was die zeilboot niet weg te denken uit zijn leven. Vier jaar lang reisde hij samen met zeilmaatje Sandra Nap de wereld over om te trainen voor de Paralympische Spelen in Rio de Janeiro. ‘Het was de laatste kans om mee te doen, want nu is zeilen geschrapt als paralympische sport.’

Geen harde zakenman

Daarmee kwam zijn inkomen te vervallen; Schrama werd professioneel spreker en schrijver. Over thema’s als grenzen verleggen, doelen stellen, omgaan met veranderingen en je passie volgen. Volgend jaar hoopt hij zijn autobiografische roman uit te brengen, over die andere ommezwaai die hij maakte, op zijn 31ste.

Schrama besloot in dat jaar zijn carrière als succesvol bedrijfseconoom te staken, en zichzelf voor het eerst echt een spiegel voor te houden. Om onder ogen te zien wie hij was: geen harde zakenman met een ego van 2 meter, maar een man van 1,25 meter met een zeldzame vorm van dwerggroei (diastrophische dysplasie) die op zoek was naar zijn passie.

Die passie heeft hij gevonden, eerst in het zeilen en nu in het spreken en schrijven. ‘Anderen inspireren en motiveren is zo veel waardevoller dan een carrière die puur op geld gericht is.’ En dus zei hij direct ja toen de Vrije Universiteit hem, als alumnus, vroeg om de student te coachen die dit jaar de StudenTalent-prijs wint. [dat werd Eva de Jong, met duizelingwekkend cv, red.]

Hee, die koffiebeker herken ik! De plastic VU-mok. Drink je daar expres uit vanwege dit interview?‘Haha, nee, die gebruik ik al sinds ik mijn scriptie schreef. Met mijn vrienden hield ik koffiepauze op de economiefaculteit. Mijn vrouw maakt er weleens grappen over, dat ik nog steeds uit dat lullige plastic bekertje drink. Maar ik ben eraan gehecht.’

Je leven is drastisch veranderd sinds je aan de VU studeerde. Hoe zijn je herinneringen aan de VU? ‘Goed. Natuurlijk waren er bij mijn opleiding wel veel corps-ballen in rode broeken en poloshirts, daar zette ik me een beetje tegen af. Maar verder kon ik het met iedereen goed vinden. Ik woonde op Uilenstede, daar heb ik een mooie tijd gehad. En met vrienden zat ik bij de beleggingsvereniging van de opleiding. Eens per week bespraken we in de kroeg of we al dan niet rijker geworden waren. Maar als ik het over kon doen, zou ik niet meer voor bedrijfseconomie kiezen. Er zijn veel interessantere studies.’

‘Al vanaf de mavo had ik één doel voor ogen. Rijk worden.’

Toch bleef je doorstomen. Na de universiteit ging je aan de slag in de financiële sector. ‘Ja. Al vanaf de mavo had ik één doel voor ogen. Rijk worden. Of eigenlijk vooral: excelleren. Ik dacht dat alles vanzelf zou gaan als ik het eenmaal goed voor elkaar had. Een goede baan, een mooie vrouw. Ik had een enorme drive, wilde compenseren voor mijn lengte. En alles ging me voor de wind: ik werd gevraagd om te komen werken bij MLP Private Finance, een snel groeiende internationale beursgenoteerde financiële instelling. Ik had mijn doel bereikt. Maar toen begon er iets te wringen. Het leek alsof ik een rijdende trein zat die tot stilstand kwam. Mijn innerlijke drive was weg.’

Hoe kwam dat? ‘Ik had nog niet geaccepteerd dat ik een handicap had. Ik dacht altijd dat ik de wereld kon veranderen. En dat lukte ook, in het kleine dorp waar ik vandaan kwam. Ik had genoeg vrienden om me heen en als iemand een geintje maakte over mijn lengte, sprongen we er bovenop. Ik kon verbaal met gemak jongens van 2 meter onderuithalen. Zo wilden we de wereld opvoeden.

‘Maar toen ik eenmaal in Amsterdam studeerde en werkte, bleek die wereld veel te groot. Opeens realiseerde ik me: al verdien ik 5 miljoen per jaar, normaal zal ik nooit worden. Het was een heftig proces om dat te accepteren. Woede, verdriet , verbittering, angst. Het is toch wel erg dat het tot mijn 31ste moest duren tot ik eindelijk onder ogen durfde te zien wie ik was.’

‘Ik zag dat er om te excelleren drie elementen nodig zijn’

Aan de andere kant: sommige mensen komen nooit tot dat punt. Waarom is het jou wel gelukt?‘Omdat ik durfde los te laten. Alle zekerheden die ik had op financieel en werkgebied gooide ik overboord. Mijn omgeving schrok in eerste instantie wel, toen ik mijn ‘goede’ baan opgaf. Maar wat is een goede baan? Dat is voor iedereen anders. Ik was inmiddels tot het inzicht gekomen dat er om te excelleren drie elementen nodig zijn: doorzettingsvermogen, talent en passie. Heel lang heb ik me door die eerste twee laten voortdrijven. Tot ik inzag dat passie de belangrijkste aanjager is.

‘Vroeger hamerde ik er bij anderen altijd op dat ze hard moesten werken – luiheid vond ik een zwakte – maar hard werken is niet de sleutel tot succes. Dat is doen wat je écht leuk vindt. Dan komt de rest vanzelf.’

Hoe zie jij je rol als coach van de StudenTalent-prijswinnaar straks voor je? ‘Ik ben vooral benieuwd naar de drijfveren en overtuigingen van studenten. Waar dromen ze van, wat vinden ze belangrijk in het leven? Vergis je niet: een universitaire titel is in zekere zin een last. Hoe hoger je op de maatschappelijke ladder komt, des te moeilijker het is om die status los te laten. Zodoende vernauwen je keuzes zich eigenlijk steeds meer naarmate je ouder wordt. Op de universiteit leren we om de dingen wetenschappelijk te benaderen, en worden gevoelens weggedrukt. Doodzonde, want daardoor kom je steeds verder klem te zitten.’

‘Overtuigingen die we als waarheid zijn gaan zien, zitten in de weg’

We moeten ons verstand minder gebruiken? ‘Wel als we onszelf de verkeerde dingen aanpraten. Niet iedereen heeft weliswaar een lichamelijke beperking, maar we hebben allemaal last van beperkingen tussen de oren. Overtuigingen die we als waarheid zijn gaan zien. Zo dacht ik vroeger dat ik het met mijn kop moest gaan verdienen. Dat ik jaren later met topsport mijn geld zou gaan verdienen had ik toen niet kunnen bedenken. Zo probeer ik mijn publiek aan het denken te zetten met mijn lezingen. Alles wat je kunt dromen is mogelijk! Waarom is geld in onze overtuiging nog altijd de belangrijkste graadmeter voor succes? Daar zou een andere valuta voor moeten komen. Welke, daar ben ik nog niet over uit. Misschien wordt dat mijn volgende project.’

Je schrijft een boek, je bent genomineerd voor de titel ‘Meest inspirerende persoon met een beperking.’ Is excelleren nog steeds belangrijk voor je? ‘Tot op zekere hoogte. Natuurlijk hoop ik dat mijn boek straks een bestseller wordt, omdat ik mijn boodschap graag met anderen wil delen. Passie staat nu centraal. Ik probeer ook meer in het moment te leven. Een paar jaar geleden kwam ik op een conferentie in Amerika voor mensen met dwerggroei voor het eerst mensen tegen met dezelfde handicap als ik. De meesten van hen konden niet (meer) lopen. Het gaf mij nieuwe inzichten. Als je weet dat je morgen niet meer kunt lopen, wat doe je dan vandaag? Een lange wandeling maken toch?’

Hoe ziet je werkweek eruit? ‘Minder regelmatig dan toen ik topsporter was. Ik geef niet alleen lezingen bij bedrijven, maar ook op scholen, dus wat dat betreft is de zomer een rustige periode. Het omgaan met die rust en met de eenzaamheid die ik bij het schrijven ervaar, vind ik soms wel lastig. Nu werk ik extra veel aan mijn boek, in de hoop het half september af te krijgen. Net voor de geboorte van mijn eerste kind.

‘Eigenlijk is het best grappig: mijn hele leven wilde ik een “normaal” leven leiden, maar pas op het moment dat ik die wens losliet, kreeg ik het: een vrouw, een kind. Straks, als ik met onze baby in een speciaal gebouwde bakfiets rondrijd, zal ik alleen nog maar meer starende blikken krijgen. Maar ik weet nu dat die blikken niet kwaad bedoeld zijn, en ik kan er nu ook wel om lachen. Humor en zelfspot zijn beproefde middelen om de wereld een klein beetje te verbeteren.’